Oorsprong

Volgens de Belgen bestaat de friet sinds de late zeventiende eeuw. In een manuscript uit 1781 staat dat de inwoners van Namen en Dinant aardappelen snijden in de vorm van kleine vissen en deze als vissen bakken.
Volgens de Fransen werd de frite in 1789 tijdens de Franse Revolutie geboren op de bruggen van Parijs onder de naam "pommes Pont-Neuf". Een paar jaar ervoor (in 1771) had Antoine Parmentier opgeroepen tot promotie van de aardappel tijdens een concours aan de Academie van Besançon.
Toch kwamen de frites niet voor in het eerste, in 1794 in Parijs gepubliceerde La Cuisinière républicaine.

Typologie

Er zijn verschillende namen afhankelijk van de grootte van de frite:

Frituurolie

In Bretagne geeft men er de voorkeur aan de frites te bakken in varkensvet; in België wordt veelal rundervet gebruikt.

Broodje frites

Een mitraillette (uitgesproken als ’mitrajet’ en letterlijk een kleine "mitrailleur" of "machinegeweer") is een Belgisch snackbargerecht dat in Brussel is ontstaan. Het is een half stokbrood met daarop vlees van de snackbar, friet en één of meerdere sauzen. Soms wordt er ook nog salade of kaas aan toegevoegd. Een mitraillette komt hoofdzakelijk voor in Franstalig België, maar ook in Vlaanderen en Noord-Frankrijk. In Frankrijk wordt het wel een Americain genoemd en in Parijs spreekt men gewoon van een sandwich.

In België bestaat naast la mayonnaise en le ketchup een ruime keuze aan sauzen: la sauce andalouse, cocktail, samouraï, aioli, tartare, béarnaise, moutarde, pili-pili, Picalili of pickles, curry, chasseur, tomagrec, brazil, banzaï, Hannibal, américaines, frite, maffia, carbonnades, riche, bicky, spéciale (mayonaise, ketchup, curry en uitjes), poivre, giant of méga, barbecue, Hawaï, curry ketchup, mammouth, triple, Jopie, Provençale, pitta, toscanne, cht’i en chilli.

Patatje met...

In Frankrijk worden de frites vooral met ketchup gegeten en (in snackbars en fastfood restaurants) in mindere mate met fritessaus.

Gastronomie

In België en (vooral) in Noord-Frankrijk zijn moules-frites (patat met mosselen) een culinaire specialiteit. In het algemeen vind je in Frankrijk vooral de steak frites. Het is wat voor Engeland de fish and chips zijn.

Veelal worden frites gegeten met moules, steak poêlé of steak tartare, en in België als mitraillette of met boulets à la liégeoise of vol-au-vent.

Poutine

Poutine is een typisch Canadees gerecht bestaande uit friet bedekt met verse kaas, gedrenkt in jus en eventueel nog extra ingrediënten. Het is vooral populair in Quebec waar het wordt gezien als het nationale gerecht.

Frites in de Franse taal

De fritabilité is een indicatie van het vermogen van een hoeveelheid aardappelen voor de verwerking tot frites. De index is gebaseerd op de dominante kleur van de, volgens een bepaald protocol, gebakken frieten, evenals het aantal frietjes dat aan de uiteinden kleurrijker is dan de overheersende kleur.

Uitdrukkingen